Hoe een prinses een koningin wordt… over persoonlijke effectiviteit

“Ik ben een prinses”
“Ik wil dat iedereen mij aardig vindt. En dat iedereen doet wat ik wil. En ik wil dat iedereen dat met plezier en uit volkomen vrije wil doet. Dat wil ik.Ik ben een prinses.”Kleindochter als prinses
Ik heb een kleindochter. Ze is bijna een jaar, ze is prachtig en ze heeft een uitgesproken karakter. Het eerste wat je ziet, mocht je haar eens tegenkomen als ze in haar peperdure draagstoel zit, zijn haar grote donkerblauwe ogen. Ogen die je observeren, taxeren en van top tot teen opnemen. De prinses kijkt. Lang zwijgt ze en spreekt ze alleen met die donkere onderzoekende ogen. Je moet wel terugkijken, je moet wel aandacht hebben voor die lange trage doorgrondende blik. En dus kijk ik haar aan. Ik zie haar en zij ziet mij.Ze krijgt wat ze wil…
Daarna steekt ze haar armpjes uit. Ze wil opgetild worden of minstens aangeraakt. Dat kun je niet weerstaan, daar geef je antwoord op. En dus tillen we haar op, nemen we haar in onze armen en beantwoorden we haar vraag om knuffels en fysieke nabijheid. Ze krijgt precies wat ze wil en wij willen dat maar al te graag, met volle overtuiging en in overvloed, geven. We geven haar eten en drinken. Dat vindt ze lekker, dat hoor je aan haar gesmak en gemjamjamjam wat ze met een volle hutspotmond tevreden meldt. Totdat ze genoeg heeft. Daarover is geen discussie mogelijk. Als onze prinses haar buikje vol heeft, maakt ze dat met resolute armbewegingen duidelijk. Stoppen! En als je dan met de beste bedoelingen probeert er nog een hapje in te wurmen, komen die prachtige kijkers op storm te staan. Dan fronst ze haar donkere wenkbrauwen en geeft ze een verwijtende gil. Ze zei toch “nee”?Dat heet effectiviteit. Kan ik de ander bewegen om mij te zien en te horen? Waarom lukt dat soms wel en soms niet? En waarom lukt dat juist niet op momenten dat het voor mij heel belangrijk is? Thuis knal ik nog eens een deur dicht als mijn omgeving weigert mijn prinsessenstatus te erkennen, maar professioneel is dat niet heel handig.Maar waarom lukt dat dan nu niet meer
Ergens onderweg tussen kind en volwassene raken we een deel van de baby-effectiviteit kwijt. We pikken boodschappen op die ruis op de effectiviteitlijn geven. Boodschappen die ons ondermijnen. Boodschappen als: “je bent niet goed genoeg”. Of: “je hoort er niet bij”. Of: “je bent niet belangrijk”. En we ontwikkelen daar compenserende antwoorden op. Antwoorden als: “Ik doe mijn stinkende best om goed genoeg te zijn, maar het is nooit goed genoeg”. Of: “ik pas mij aan en val niet op zodat ik er bij mag horen”. Of: “ik geef alvast maar een grote mond, dan kan ik niet gekwetst worden”. Ons antwoord op de ondermijnende boodschap wordt een reflex, waarvan we ons meestal niet bewust zijn. Die reflex was ooit zinvol maar onderweg ontdekken we dat diezelfde reflex ons steeds hetzelfde oplevert. En dat is bijna nooit wat we willen. En steeds geven we anderen, of omstandigheden daar de schuld van. Collega”s zijn te gemakzuchtig, de manager is onduidelijk, de klant is een zeurpiet, de regels zijn stom.Wat is persoonlijke effectiviteit?
Persoonlijke effectiviteit gaat over het ontwikkelen van een alternatief antwoord op onze persoonlijke ondermijnende boodschap. Dat we kunnen zeggen wat er is en daar zelf verantwoordelijkheid voor nemen:

• Ik vind het vervelend om nog een avond over te werken, ik stel voor dat we een andere oplossing gaan bedenken.
• Ik heb moeite met het accepteren van je feedback, ik heb de neiging om in de verdediging te gaan. Ik wil het graag rustig bespreken, kun je me daar een eindje mee op weg helpen?
• Ik heb al lange tijd veel werk op mijn bordje, te veel eigenlijk. Ik denk dat het verstandig voor mij is om nu keuzes te maken, die wil ik graag met je bespreken, wanneer past je dat?

Persoonlijke effectiviteit is iets heel anders dan ‘Nee’ leren zeggen, het is zorgen dat je op een positieve manier doet wat je vindt dat je moet doen. De ander is niet verplicht om het leuk te vinden, dat hoort er bij. Wij respecteren de relatie. De prinses wordt nu een koningin
Zij staat in eigen persoon zelf aan het stuur van haar eigen interactie met anderen. Zij aanvaardt dat anderen er anders over kunnen denken. De koningin weet dat haar persoonlijke effectiviteit niets met verdediging, macht of dwingende reflexen te maken heeft. Maar alles met het vermogen om te leren, te durven staan voor wat er is. Zo blijkt die lastige collega voor rede vatbaar. De manager is ook een mens en de klant blijkt een samenwerkingspartner. Zo wordt een prinses een koningin. En zij hoeft niet te wuiven.Titia Huisman, juni 2013

Op de hoogte blijven van ons blog?
Meld je dan aan voor de nieuwsbrief!